Generalo venas el al ĝangalo
Sesa kaj lasta volumo el la mahagonciklo de B.Traven, kiu konsistas el ses romanoj. La romano ankoraŭ ne estas tradukita ĝis la fino. Tuj, kiam ĝi estos preta, ni ligos al ĝi. (cez)
Enkonduko
PDF
↧
Generalo venas el la ĝangalo
↧
Ribelo de l' pendigitoj
↧
↧
Mahagontrunko
Mahagontrunko
Kvara volumo el la mahagonciklo de B.Traven, kiu konsistas el ses romanoj.
Enkonduko
PDF
↧
Marŝo en la regnon de l' mahagono
↧
Registaro
↧
↧
Ĉaro
↧
Mahagonciklo
La sesvoluma mahagonciklo de B.Traven
Estas romanoj pri la tempoj antaŭ kaj dum la revolucio de l' indiĝenoj en Meksiko. Kvin romanojn, rete legeblaj kiel PDF-dokumentoj, jam esperantigis Donjo & Cezar. La lasta romantraduko el la ciklo estos je dispono en la jaro 2015.
Ĉaro
(Der Karren) Berlino, librogildo Gutenberg, 1931
Registaro
(Regierung), Berlino, librogildo Gutenberg, 1932
Marŝo en la regnon de l' mahagono Militmarŝo
(Der Marsch ins Reich der Caoba. Ein Kriegsmarsch). Zuriko, Vieno, Prago, librogildo Gutenberg, 1933
Mahagontrunko
(Die Troza) Zuriko, Vieno, Prago, librogildo Gutenberg, 1936
Ribelo de l' pendigitoj
(Die Rebellion der Gehenkten) Zuriko, Prago, librogildo Gutenberg, 1936
Generalo venas el la ĝangalo.
(Ein General kommt aus dem Dschungel), Amsterdamo, eldonejo Allert de Lange, 1940. (Tiun romanon ni ankoraŭ tradukas, ĝi estos je dispono en la jaro 2015.)
↧
retejo
↧
E-tradukoj, unuaj eldonoj, germanaj originaloj
B.TRAVEN EN ESPERANTO
La Mortula Ŝipo (PDF) La romano "Das Totenschiff", esperantigis Hans-Georg Kaiser, lasta tradukversio
La Mortula Ŝipo (PDF) La romano "Das Totenschiff", esperantigis Hans-Georg Kaiser de INKO ; antaŭa versio)
La trezoro de la Sierra Madre (PDF) La romano "Der Schatz der Sierra Madre", esperantigis Donjo & Cezar
Rozo Blanka (PDF) La romano "Die Weiße Rose", esperantigis Donjo & Cezar 
UNUAJ ELDONOJ DE B.TRAVEN
Jen la rakontoj, vojaĝlibro kaj romanoj, kun niaj tradukoj en PDF-dokumentoj, ne kompleta.
La kotonplukisto (Der Wobbly) Berlino,Buchmeister-eldonejo, 1926
La Mortula Ŝipo (PDF) historio de usona maristo, librogildo Gutenberg, Berlino, 1926
Trezoro de la Sierra Madre (PDF) Der Schatz der Sierra Madre, Berlino, librogildo Gutenberg, 1927
La lando de l' printempo (Das Land des Frühlings), vojaĝlibro pri Meksiko, Berlino, librogildo Gutenberg, 1927
La vepro (Der Busch) Berlino, librogildo Gutenberg, 1928
La ponto en la ĝangalo (Die Brücke im Dschungel) Berlino, librogildo Gutenberg, 1929
Rozo Blanka (PDF) Die weise Rose, Berlino, librogildo Gutenberg, 1929
MAHAGONCIKLO
Ĉaro (PDF) La romano "Der Karren", 1931, esperantigis Donjo & Cezar
Registaro (PDF) : La romano "Regierung", 1931, esperantigis Donjo & Cezar (PDF)
Marŝo en la regnon de l' mahagono (PDF) : La romano "Der Marsch ins Reich der Caoba", 1933, esperantigis Donjo & Cezar (PDF)
Mahagontrunko (PDF) : La romano "Die Troza", 1936, esperantigis Donjo & Cezar
Ribelo de l' pendigitoj (PDF) : La romano "Die Rebellion der Gehenkten" 1936, esperantigis Donjo & Cezar (PDF)
Generalo venas el la ĝangalo (PDF), 1940, ankoraŭ tradukata)
Aslan Norval, Vieno, Munkeno, Bazelo, eldonejo Kurt Desch, 1960
B. TRAVEN WERKE IN DEUTSCH
1917–21 als Ret Marut, Herausgeber : Der Ziegelbrenner. 1.–4. Jg., September 1917– Dezember 1921, München.
1925 Die Baumwollpflücker. In : Vorwärts. 21. Juni–16. Juli.
1926 Der Wobbly. Buchmeister-Verlag, Berlin.
1926 Das Totenschiff Büchergilde Gutenberg, Berlin (verfilmt 1959 von Georg Tressler mit
Horst Buchholz, Mario Adorf und Elke Sommer)
1928 Der Busch. Erzählband (12 Geschichten).
1927 Der Schatz der Sierra Madre (verfilmt 1948 von John Huston mit Humphrey Bogart in der Hauptrolle)
1927 Die Brücke im Dschungel. In : Vorwärts
1928 Land des Frühlings
1929 Die Brücke im Dschungel
1929 Die weiße Rose
1930 Der Busch. 2., erweiterte Ausgabe (20 Erzählungen).
Sechsteiliger Caoba-Zyklus. (auch als Mahagoni-Zyklus. bekannt)
1931 Karren(PDF)
1931 Regierung (PDF)
1933 Marsch ins Reich der Caoba (PDF) Büchergilde Gutenberg, Zürich/Wien/Prag.
1936 Troza (PDF) Büchergilde Gutenberg, Zürich/Prag
1936 Rebellion der Gehenkten (PDF) Büchergilde Gutenberg/Zürich/Prag
1940 Ein General kommt aus dem Dschungel. Allert de Lange, Amsterdam. (erste Veröffentlichung bei Axel Holmström Förlag, Stockholm, 1939 ; auf Schwedisch)
1936 Sonnen-Schöpfung. Büchergilde Gutenberg (indianische Legende Tzeltal sprachiger Maya aus Chiapas) (zuerst bei : F. J. Muller, 1934 ; auf Tschechisch)
1950 Macario. Büchergilde Gutenberg, Zürich (Originaltitel The Healer. Manuskript Englisch)
1954 Der Banditendoktor. (mexikanische Erzählungen)
195 ? Canasta de Cuentos Mexicanos. (mexikanische Erzählungen, verfilmt in Mexiko 1956)
1958 Der dritte Gast und andere Erzählungen. Volk und Welt, Berlin (enthält Der Nachtbesuch im Busch. Sonnen-Schöpfung.)
1960 Aslan Norval. Verlag Kurt Desch, München/Wien/Basel.
1961 Stories by the Man Nobody Knows : Nine Tales by B. Traven. Hrsg. Harlan Ellison. Regency Books (RB107 ; Oktober 1961), Evanston, Illinois.
1963 (1920) Khundar. Das erste Buch – Begegnungen. Clou-Verlag, Egnach (Schweiz) (erschien zuerst im April 1920 in der Zeitschrift Der Ziegelbrenner.)
1976 (1917–21) Der Ziegelbrenner. Faksimilenachdruck. Hrsg. Max Schmidt, Nachwort von Rolf Recknagel. Berlin
1992 Ich kenne das Leben in Mexiko. Briefe an John Schikowski
1925–1932. Limes, Frankfurt am Main/Berlin.
2008 Die Fackel des Fürsten. Hrsg. Jörg Thunecke.
2008 (1910) Der Mann Site und die grünglitzernde Frau. Hrsg. Jörg Thunecke.
↧
↧
Mortula Ŝipo
Mortula Ŝipo
Jen aventurplena akre socikritika romano pri senpasporta maristo, kiu perdis ĉion, sian amatinon, siajn paperojn kaj sian ŝipon, kaj kiu tial retroviĝas iutage sur Mortula Ŝipo, kiu havas nur plu unu taskon : sinki, por ke la ŝipkompanio eĉ el tio ankoraŭ faru sukan profiton.
Enkonduko
PDF
↧
Trezoro de l' Sierra Madre
Trezoro de l' Sierra Madre
Jen aventurromano pri oro kaj orfosistoj kaj pri tio, kie estas trovebla la alia, la vera trezoro.
Enkonduko
PDF
↧
Rozo Blanka
↧
Ĉio pri Traven
Romanoj kaj aliaj aferoj pri Traven troviĝas en la SAT-rubriko VERKISTOJ en la subrubriko B.Traven. (cez)
↧
↧
La meksikano Felipe Rivera
Jack London
La meksikano Felipe Rivera
-rakonto-
PDF
Troviĝas en la rubriko tekstoj
en www.karapaco.de
PS : La tekston Donjo, Frank kaj mi tradukis iom post iom en klubvesperoj laŭ tre fidinda traduko germana, kaj poste, pro peto de esperantisto, mi ankoraŭfoje tradukis ĉion tion laŭ la originalo. Tio do estas traduko laŭ la originalo ! La PDF-on aranĝis Mikaelo Lennartz, kiu ankaŭ nstigis min pri la ankoraŭfoja traduko el la originalo.
↧
Parolo el la filmo "La granda diktatoro"
Original version
Charles Chaplin :
Speech from "The great dictator"
I'm sorry,
but I don't want to be an emperor.
That's not my business.
I don't want to rule or conquer anyone.
I should like to help everyone
if possible -Jew, Gentile - black men - white.
We all want to help one another.
Human beings are like that.
We want to live by each other's happiness -
not by each other's misery.
We don't want to hate
and despise one another.
In this world there is room for everyone.
And the good earth is rich
and can provide for everyone.
The way of life can be
free and beautiful,
but we have lost the way.
Greed has poisoned men's souls -
has barricaded the world with hate -
has goose-stepped us into misery
and bloodshed.
We have developed speed,
but we have shut ourselves in.
Machinery that gives abundance
has left us in want.
Our knowledge has made us cynical ;
our cleverness, hard and unkind.
We think too much
and feel too little.
More than machinery
we need humanity.
More than cleverness,
we need kindness and gentleness.
Without these qualities,
life will be violent and all will be lost.
The aeroplane and the radio
have brought us closer together.
The very nature of these things
cries out for the goodness in man -
cries out for universal brotherhood -
for the unity of us all.
Even now
my voice is reaching millions
throughout the world -
millions of despairing men, women,
and little children -
victims of a system
that makes men torture
and imprison innocent people.
To those who can hear me, I say :
'Do not despair.'
The misery that has come upon us
is nothing but the passing of
greed -
the bitterness of men
who fear the way of human progress.
The hate of men will pass,
and dictators die,
and the power they took from the people
will return to the people.
And so long as men die,
liberty will never perish.
Soldiers !
Don't give yourselves to these brutes -
who despise you - enslave you -
who regiment your lives -
tell you what to do -
what to think and what to feel !
Who drill you - diet you -
treat you like cattle
and use you as cannon fodder.
Don't give yourselves
to these unnatural men -
machine men with machine minds
and machine hearts !
You are not machines !
You are men !
With the love of humanity
in your hearts !
Don't hate !
Only the unloved hate -
the unloved and the unnatural !
Soldiers !
Don't fight for slavery !
Fight for liberty !
In the seventeenth chapter of St. Luke
it is written
that the kingdom of God
is within man-
not one man
nor a group of men,
but in ALL men !
In you !
You, the people, have the power -
the power to create machines.
The power to create happiness !
You, the people, have the power
to make this life free and beautiful -
to make this life a wonderful adventure.
Then - in the name of democracy -
let us use that power -
let us all unite.
Let us fight for a new world -
a decent world
that will give men a chance to work -
that will give youth a future
and old age a security.
By the promise of these things,
brutes have risen to power.
But they lie !
They do not fulfil that promise.
They never will !
Dictators free themselves
but they enslave the people.
Now let us fight to free the world -
to do away with national barriers -
to do away with greed,
with hate and intolerance.
Let us fight for a world of reason -
a world where science and progress
will lead to the happiness
of us all.
Soldiers, in the name of democracy,
let us unite !
Hannah, can you hear me ?
Wherever you are, look up !
Look up, Hannah !
The clouds are lifting !
The sun is breaking through !
We are coming out of the darkness
into the light !
We are coming into a new world -
a kindlier world,
where men will rise above their greed,
their hate and their brutality.
Look up, Hannah !
The soul of man has been given wings
and at last he is beginning to fly.
He is flying into the rainbow-
into the light of hope.
Look up, Hannah !
Look up !
Esperanto
Parolado el "La granda diktatoro"
Mi petas pri pardono,
sed mi ne deziras esti imperiestro.
Tio ne estas mia afero.
Mi volas regi aŭ konkeri neniun.
Mi volonte helpus al ĉiu,
se eblas.Al judoj, ne-judoj- nigruloj - blankuloj.
Ni ĉiuj volas helpi al ni reciproke :
Homaj estaĵoj estas tiel.
Ni volas vivi en reciproka feliĉo,
ne per reciproka enmizerigo.
Ni ne deziras hati
kaj malestimegi nin.
En ĉi tiu mondo estas loko por ĉiu.
Kaj la bona Tero estas riĉa
kaj povas provizi ĉiujn.
La vojo de l' vivo povas esti
libera kaj agrabla,
sed ni perdis la vojon.
Avido venenis la homajn animojn,
barikadis per malamo la mondon,
puŝis nin en mizeron
kaj al sangoverŝado.
Ni evoluis rapidecon,
sed enfermis nin mem.
Maŝinoj, kiuj donas abundon,
postlasis nin en bezono.
Nia scio igis nin cinikaj,
niaj sperto kaj lerto duraj
kaj malafablaj.
Ni pensas tro multe,
ni sentas tro malmulte.
Pli ol maŝinoj
ni bezonas humanecon.
Pli ol lerto kaj sperto
ni bezonas afablecon kaj ĝentilecon.
Sen tiuj kvalitoj
vivo estos violenta
kaj ĉio estos perdita
La aviadilo kaj la radio
pli proksimigis nin.
La vera naturo en tiuj aĵoj
laŭte krias je homa boneco,
laŭte krias al la universala frateco,
al la unueco de ni ĉiuj.
Jam nun mia voĉo
atingas milionojn
da senesperaj viroj, virinoj,
kaj etaj infanoj -
en la tuta mondo,
viktimojn de sistemo,
kiu igas homojn torturi
kaj enkarcerigi senkulpulojn.
Al tiuj, kiuj povas aŭskulti min, mi diras :
"Ne malesperiĝu !".
La mizero, kiu venis super nin,
estas nenio alia krom la pasado de avido -
la amareco de homoj,
kiuj timas la homan progreson.
La hato de la homaro pasos,
kaj la diktatoroj elmortos,
kaj la potenco,
kiun ili forprenis de la homoj,
revenos al la homoj.
Kaj tiom longe, kiom homoj scios morti,
la libero ne pereos.
Soldatoj !
Ne fordonu vin al la bestaĉoj
kiuj malestimegas kaj sklavigas vin -
kiuj komandas viajn vivojn,
kiuj diras al vi, kion vi devas fari,
kion pensi kaj kion senti.
Kiuj severe trejnas
kaj endietigas vin,
kiuj traktas vin kiel bruton
kaj nutras kanonojn per vi.
Ne fordonu vin al tiuj kontraŭnaturaj uloj,
al tiuj maŝinuloj kun maŝinmensoj
kaj maŝinkoroj !
Vi ne estas maŝinoj.
Vi estas homoj !
Kun la amo al la humaneco
en viaj koroj !
Ne malamu !
Nur la ne-amataj malamas,
kaj la kontraŭnaturaj !
Soldatoj !
Ne batalu por la sklaveco !
Batalu por la libero !
En la deksepa ĉapitro de Sankta Luko
estas skribite,
ke la regno de Dio
"...estas en vi."
Nek en unu homo,
nek en homgrupo,
sed en ĈIUJ !
En vi !
Vi, la homoj, posedas la povon,
la povon krei maŝinojn.
La povon krei feliĉon !
Vi, la homoj, havas la povon
por igi la vivon bela kaj libera,
por fari el tiu vivo mirindan aventuron.
Do - en la nomo de la demokratio -
ni uzu tiun povon.
Ni ĉiuj unuiĝu.
Ni batalu por nova mondo,
por humana mondo,
por deca mondo,
kiu ebligos al la homoj labori,
kiu havigos al la junularo futuron,
kaj sekurecon al la maljunularo.
Per tio, ke ili promesis al ni tiujn aferojn,
la bestaĉoj transprenis la potencon.
Sed ili mensogis !
Diktatoroj liberigas sin mem,
sed ili sklavigas la popolojn.
Ni nun batalu por liberigi la mondon-
por ŝiri teren naciajn barojn -
por forigi la avidon,
la malamon kaj la netoleremon.
Ni batalu por mondo de prudento,
en kiu la scienco kaj la progreso
kondukos al al feliĉo de ĉiuj.
Soldatoj, en la nomo de la demokratio,
ni unuiĝu !
Hannah, ĉu vi povas aŭdi min ?
Kie ajn vi estas, rigardu supren al mi, Hannah !
La nuboj leviĝas.
Aperas la suno !
El la tenebro ni eliras en la lumon.
Ni alvenas en nova mondo,
en pli afabla mondo,
en kiu la homaro venkos sian avidon,
sian malamon kaj sian brutalecon.
Rigardu supren al mi, Hannah !
La homa animo ricevis flugilojn
kaj finfine ekflugas.
Ĝi flugas en la ĉielarko,
en la lumo de l'espero.
Rigardu supren al mi, Hannah !
Rigardu min !
Charlie Chaplin
Rede aus dem Film "Der grosse Dikatator"
Tut mir Leid,
aber ich will kein Kaiser sein.
Das ist nicht meine Sache.
Ich will niemanden beherrschen oder erobern.
Ich würde gern jedem helfen,
wenn es möglich wäre.Juden, Nichtjuden - Schwarzen - Weissen.
Wir alle wollen einander helfen.
Menschliche Wesen sind so.
Wir wollen leben im gegenseitigen Glück,
nicht durch gegenseitige Verelendung.
Wir wollen uns nicht hassen und verabscheuen.
In dieser Welt ist Platz für jedermann.
Und die gute Erde ist reich,
sie kann jeden versorgen.
Der Lebensweg kann
frei und angenehm sein,
aber wir haben den Weg verloren.
Die Gier hat die menschlichen Seelen vergiftet -
hat die Welt mit Hass verbarrikadiert -
hat uns ins Elend gestoßen -
und in Blutvergiessen.
Wir haben Geschwindigkeit entwickelt,
aber wir haben uns selbst dabei eingeschlossen.
Maschinen, die uns den Überfluss brachten,
haben uns bedürftig zurückgelassen.
Unser Wissen hat uns zynisch gemacht,
unsere Schlauheit hart und unfreundlich.
Wir denken zuviel
und fühlen zu wenig.
Mehr als Maschinen
brauchen wir Humanität.
Mehr als Schlauheit
brauchen wir Freundlichkeit und Höflichkeit.
Ohne diese Qualitäten
wird Leben gewalttätig sein
und der Wille aller sich verlieren.
Das Flugzeug und das Radio
haben uns einander näher gebracht.
Die wahre Natur in diesen Dingen
schreit geradezu nach der Güte im Menschen,
schreit nach universeller Brüderlichkeit -
nach der Einheit von uns allen.
Sogar schon jetzt
erreicht meine Stimme Millionen
in der ganzen Welt-
Millionen von verzweifelten Männern, Frauen,
und kleinen Kindern,
Opfern eines Systems,
das Menschen foltert
und Unschuldige ins Gefängnis bringt.
Zu denen, die mich hören können, sage ich :
"verzweifelt nicht."
Das Elend, das über uns gekommen ist,
ist nichts als das Vergehen einer Gier-
die Verbitterung von Menschen,
die den menschlichen Fortschritt fürchten.
Der Hass der Menschheit wird vorübergehen,
und die Diktatoren werden aussterben,
und die Macht, die sie den Menschen genommen haben,
wird zu den Menschen zurückkehren.
Und so lange wie Menschen existieren,
wird die Freiheit nicht untergehen.
Soldaten !
Gebt euch nicht den Bestien hin -
die euch verabscheuen - euch versklaven -
die über euer Leben bestimmen,
die euch sagen, was ihr zu tun habt,
was zu denken und was zu fühlen !
Die euch drillen- auf Diät setzen-
wie Vieh traktieren
und als Kanonenfutter verwenden.
Gebt euch nicht diesen
widernatürlichen Männern hin-
Maschinenmännern mit Maschinenverstand
und Maschinenherzen !
Ihr seid keine Maschinen !
Ihr seid Menschen !
Mit der Liebe zur Humanität
In euren Herzen !
Hasst nicht !
Nur die Ungeliebten hassen-
Und die Widernatürlichen !
Soldaten !
Kämpft nicht für die Sklaverei !
Kämpft für die Freiheit !
Im siebzehnten Kapitel des Evangeliums nach Lukas
steht geschrieben,
dass das Himmelsreich Gottes
unter den Menschen ist-
nicht in einem Menschen,
auch nicht in einer Gruppe,
sondern in ALLEN !
In dir !
Ihr, die Menschen, habt die Macht-
die Macht Maschinen zu schaffen.
Die Macht Glück zu schaffen.
Ihr, die Menschen, habt die Macht
das Leben schön und frei zu gestalten,
aus dem Leben ein wundervolles
Abenteuer zu machen.
Also - im Namen der Demokratie -
Lasst uns diese Macht gebrauchen-
Vereinigen wir uns !
Lasst uns für eine neue Welt kämpfen-
eine menschenwürdige Welt,
die der Menscheit eine Chance gibt auf Arbeit-
die der Jugend eine Zukunft gibt
und den Alten Sicherheit.
Indem sie uns diese Dinge versprachen,
sind die Bestien an die Macht gekommen.
Aber sie lügen !
Dikatoren befreien sich selbst,
aber sie versklaven die Völker.
Lasst uns nun kämpfen, um die Welt zu befreien -
um nationale Schranken niederzureissen -
um die Gier zu beseitigen,
den Hass und die Intoleranz.
Lasst uns für eine Welt der Vernunft kämpfen -
eine Welt, in der uns die Wissenschaft und der Fortschritt
zum Glück aller führen werden.
Soldaten, im Namen der Demokratie,
vereinigen wir uns !
Hannah, kannst du mich hören ?
Wo du auch bist, schau auf zu mir !
Schau mich an, Hannah.
Die Wolken steigen auf !
Die Sonne bricht durch !
Aus der Finsternis
kommen wir ans Licht !
Wir kommen an in einer neuen Welt -
in einer freundlicheren Welt,
in der die Menschheit ihre Gier überwinden wird,
ihren Hass und ihre Brutalität.
Schau auf zu mir, Hannah !
Die Seeele der Menschheit hat Flügel bekommen,
und letzten Endes fängt sie an zu fliegen.
Sie fliegt im Regenbogen,
im Lichte der Hoffnung.
Schauf auf zu mir, Hannah !
Schau mich an !
Übersetzer : Hans-Georg Kaiser
Charlie Chaplin
Discours extrait du "Dictateur"
Je demande pardon,
Mais je ne veux pas être empereur.
Ce n'est pas mon affaire.
Je ne veux commander ni conquérir personne.
J'aiderais volontiers chacun,
si c'était possible. Aux juifs, aux goys aux noirs aux blancs.
Nous voulons tous nous entr'aider.
Les humains sont ainsi.
Nous voulons vivre les uns pour le bonheur des autres
et non par pour la misère des autres.
Il y a une place pour chacun dans ce monde.
Et notre brave Terre est riche
et peut tous nous nourrir.
L'existence peut être
libre et belle
mais nous avons perdu le chemin.
L'avidité a empoisonné l'âme des hommes,
a barricadé le monde de haine -
nous a poussé dans la misère
et les bains de sang.
Nous avons fait progresser la vitesse
mais nous nous sommes enfermés nous-mêmes.
La mécanisation qui donne l'abondance
nous a abondonnés dans le besoin.
Notre savoir nous a rendus cyniques
notre ingéniosité durs et désagréables.
Nous pensons trop.
Nous ne sentons pas assez.
Nous avons un plus grand besoin
d'humanité que de machines.
Nous avons un plus grand besoin
de gentillesse et d'amabilité
que d'ingéniosité.
Sans ces qualités
la vie serait violente et tout serait perdu.
L'avion et la radio
nous ont rapprochés.
La vraie nature de ces choses
sont la preuve éclatante de la bonté de l'homme -
de la fraternité universelle
de notre unitéà nous tous.
En ce moment
ma voix atteint des millions
d'hommes et de femmes désespérés
dans le monde
de petits enfants
victimes d'un système
qui pousse des hommes à torturer
et à emprisonner des innocents.
À ceux qui peuvent m'entendre, je dis :
"ne désespérez pas"
La misère qui s'est abattue sur nous
n'est rien d'autre que le passage de l'avidité
l'amertume des hommes
qui craignent le progrès humain.
La haine des hommes passera,
les dictateurs mourront,
et le pouvoir qu'ils ont pris du peuple
retournera au peuple.
Et aussi longtemps que des hommes vivront,
la liberté ne périra jamais.
Soldats !
Ne vous sacrifiez pas à ces brutes
qui vous méprisent et qui vous asservissent
qui régissent vos existences
qui vous dictent ce que vous devez faire
penser et sentir !
Qui vous enrégimentent
qui vous affament
qui vous traitent comme du bétail
qui font de vous de la chair à canon.
Ne vous sacrifiez pas à ces personnes contre-nature
machinales, à l'esprit et au coeur de machine !
Vous n'êtes pas des machines !
Vous êtes des hommes !
Avec l'amour de l'humanité
dans vos coeurs !
Ne haïssez pas !
Seuls ceux qui ne sont pas aimés haïssent-
ceux qui ne sont pas aimés et les contre-nature.
Soldats !
Ne vous battez pas pour l'esclavage !
Battez vous pour la liberté !
Dans le dix-septième chapître de Saint Luc
il est écrit
que le règne de Dieu
est en l'homme
pas en un homme
pas en un groupe d'hommes
mais en tout homme !
En vous !
Vous, le peuple, avez le pouvoir,
le pouvoir de créer des machines.
Le pouvoir de créer du bonheur !
Vous, le peuple, avez le pouvoir
de rendre cette vie libre et belle,
de faire de cette vie une aventure merveilleuse.
Donc - au nom de la démocratie-
utilisons ce pouvoir,
unissons nous tous.
Battons nous pour un nouveau monde,
un monde humain
qui permettra aux hommes de travailler,
qui donnera un avenir aux jeunes
et la sécurité aux vieillards.
En promettant de pareilles choses
des brutes sont parvenues au pouvoir.
Mais elles ont menti !
Elles n'ont pas rempli leurs promesses.
Elles ne le feront jamais !
Les dictateurs se libèrent eux-mêmes
mais ils asservissent le peuple.
Battons nous maintenant pour libérer le monde,
pour abolir les frontières,
pour en finir avec l'avidité
la haine et l'intolérance.
Battons nous pour un monde de raison
un monde où la science et le progrès
nous conduiront tous au bonheur.
Soldats, au nom de la démocratie,
unissons nous !
Hannah, est-ce que tu m'entends ?
Où que tu sois, lève les yeux !
Lève les yeux, Hannah !
Les nuages se dissipent !
Le soleil paraît !
Nous allons sortir de l'obscurité vers la lumière.
Nous arrivons dans un nouveau monde
plus aimable,
où les hommes vaincront leur avidité
leur haine et leur brutalité.
Lève les yeux, Hannah !
L'âme de l'homme a reçu des ailes
et va enfin prendre son envol.
Elle vole dans l'arc-en-ciel,
vers la lumière de l'espoir.
Lève les yeux, Hannah !
Lève les yeux !
Traduction de Arno Lagrange.
Português
Charlie Chaplin :
Discurso de grande ditador"
Perdoem-me,
mas não quero ser um imperador.
Isso não é para mim.
Não quero dominar ou conquistar ninguém.
Eu gostaria é de ajudar a todos
- se possível -,
a judeus, gentios - negros - brancos.
Todos desejamos ajudar-nos uns aos outros.
Seres humanos são assim.
Queremos viver pela felicidade do outro -
não pela sua miséria.
Não desejamos odiar
nem desprezar o próximo.
Neste mundo há lugar para todos.
E a boa Terra é rica
e pode a todos dar sustento
O caminho da vida pode ser
livre e belo,
mas nós perdemos o caminho.
A ganância envenenou nossas almas, barricou o mundo com ódio -
levou-nos à miséria
e ao derramamento de sangue.
Nós evoluímos em velocidade,
mas nos isolamos a nós mesmos.
A maquinaria, que nos dá abundância,
deixou-nos vazios.
Nosso conhecimento nos fez cínicos,
nossa esperteza, duros e grosseiros.
Pensamos demais,
sentimos de menos.
Mais do que maquinaria,
precisamos de humanidade.
Mais do que esperteza,
precisamos de carinho e gentileza
Sem estas qualidades,
a vida será violenta
e tudo estará perdido.
O avião e o rádio
nos fizeram mais próximos.
A verdadeira natureza destas coisas
gritam alto pela bondade nos homens -
gritam alto pela fraternidade universal -
pela união de nós todos.
Já agora minha voz
atinge milhões pelo mundo -
milhões de homens, mulheres
e pequenas crianças desesperados -
vítimas de um sistema
que obriga os homens a torturar
e prender pessoas inocentes.
Para aqueles que podem me escutar, eu digo :
"Não se desesperem !".
A miséria que se abateu sobre nós,
ela é nada além de um passado de ganâncias -
é a amargura dos homens
que temem o progresso humano.
O ódio da humanidade passará,
e ditadores morrerão,
e o poder que eles tomaram do povo
ao povo retornará.
E tanto quanto morrem os homens,
a liberdade nunca perecerá.
Soldados !
Não se dêem a estes brutos - que os desprezam - que os escravizam -
que comandam suas vidas -
dizem-nos o que fazer -
o que pensar e o que sentir !
Que os castigam - privam-nos -
tratam-nos como animais
e usam-nos como buchas de canhão.
Não se entreguem
a estes homens antinaturais -
homens-máquinas com mentes-máquinas
e corações-máquinas !
Vocês não são máquinas !
Vocês são homens !
Com o amor da humanidade
em seus corações !
Não odeiem !
Somente os não-amados odeiam -
os não-amados e os antinaturais !
Soldados !
Não lutem pela escravidão !
Lutem pela liberdade !
No capítulo dezessete de São Lucas
está escrito
que o reino de Deus
está dentro do homem -
não um só homem,
mas em TODOS nós !
Em vocês !
Vocês, o povo, têm o poder -
o poder de criar máquinas.
O poder de criar felicidade !
Vocês, o povo, têm o poder
de tornar esta vida livre e bela -
de fazer desta vida uma aventura maravilhosa.
Por isso - em nome da democracia -
usemos esse poder -
unamo-nos todos.
Lutemos por um mundo novo -
um mundo decente
que dará aos homens uma chance para trabalhar -
que daráà juventude futuro
e à velha guarda alguma segurança.
Prometendo estas coisas,
os cruéis ascenderam ao poder.
Mas eles mentem !
Eles não cumprem essa promessa.
Nunca cumprirão !
Ditadores libertam-se apenas a si mesmos,
mas escravizam o povo.
Agora lutemos para libertar o mundo -
para acabar com as fronteiras nacionais -
para acabar com a ganância,
com o ódio e a intolerância.
Lutemos por um mundo de razão -
um mundo onde a ciência e o progresso
levarão à felicidade
de todos nós.
Soldados, em nome da democracia,
unamo-nos !
Hannah, você pode me ouvir ?Onde quer que esteja, olhe para mim !
Olhe para mim, Hannah !
As nuvens estão se dissipando !
O sol está aparecendo !
Nós estamos saindo da escuridão
para a luz !
Estamos chegando em um mundo novo -
um mundo mais gentil,
onde as pessoas superarão suas ganâncias,
seus ódios e suas brutalidades.
Olhe para min, Hannah !
À alma humana foram dadas asas,
e enfim ela começa a voar.
Ela voa para o arco-íris -
para as luzes da esperança.
Olhe, Hannah !
Olhe !
traduzido por Fernando Maia jr.
↧
La fotografia portreto
La moderna socio estas "socio de la bildo". Ja, ĉiu homo ĉiutage vidas, analizas, produktas, reproduktas, interŝanĝas dekojn, centojn da bildoj. Tiom da vortoj komentas ĉi tiujn reflektojn, atestojn de nia mondo. Artaj verkoj aŭ simplaj reklamoj, la fotoj okupas niajn ĵurnalojn, librojn, murojn aŭ ekranojn sed inter ĉiuj bildoj la fotografia reprodukto de homa vizaĝo superas ĉion. Oni fotas niajn familianojn, amikojn, oni fotas la publikajn personajxojn, policistoj fotas la suspektitojn... Kiom da miliardoj de portretoj, de memoraĵoj ? Kial ekzistas tia celebro de la individua portreto ? Kiun realecon, verecon la fotisto pasie serĉas en sia modelo ? Kial la nudeco, precipe la nudaj virinoj, tiom obsedas la fotografojn ? Oni tuj provos skizi kelkajn respondojn.
La individueco
La fota portreto subtenas la naskiĝon de la individueco. Antaŭe, la aristokratoj kaj, poste, la burĝoj uzis la pentritan portreton por eternigi sian pason en la mondo de la vivantoj kaj firmigi sian idaron, sian heredaĵon, konservi eliton, potencon. Sed en 1839, Louis Jacques-Mandé Daguerre publikigas novan procedon por fiksi bildojn de la reala mondo kiel sia samlandano Nicéphore Niépce kelkaj jaroj antaŭ li. La rego de la fotografio komenciĝas. De tiam ĉi tekniko senĉese perfektigita, pli kaj pli malmultekosta disvolviĝas en ĉiuj tavoloj de la socio en Eŭropo kaj, baldaŭ, ĉie tra la mondo. Hodiaŭ, multaj personoj povas facile havigi al si fotilon. Tiel ĉiu individuo trovas la rimedon por fiksi sian aspekton kaj la vizaĝojn de tiuj, kiujn li amas. La foto ne nur estus celo kiel pentraĵo, kompleksa esprimrimedo kiu baldaŭ evoluas al ia abstrakteco, ĝi ankaŭ estus objektiva donitaĵo. Aliparte, arta verko, la fotografio tamen ebligas haltigi la tempon, forturni la maljunecon, la morton kaj, precipe, trovi iun verecon malantaŭ la trajtoj de la vizaĝo, la volumoj de la korpo. La fotisto, pli malpli konscie, deziras fiksi la ŝanĝeman "Mion". La fotisto aŭ la modelo deziras, antaŭĉio, identigi sin. Oni serĉas en la fuĝema momento spuron de eterneco aŭ reflektojn de niaj obscuraj animstatoj.
La objektiveco
Ĉi pseŭda neŭtraleco kaj objektiveco de la fotografio transformiĝas en rimedon por kontroli la civitojn (En Eŭropo, oni ne plu rajtas marki per fajro la haŭton de la krimuloj). Tre rapide, la ŝtato kaj ĝia polico, komprenos ke danke al la fotografia portreto sur senkolora fono ili povos neŭtrale registri la vizaĝojn de la krimuloj aŭa la diversaj malamikoj de la publika ordo kaj la pruvojn de iliaj krimoj. La fotiloj kaj la kameraoj fariĝas la okuloj de la ŝtato. La objektiveco de la fotografio ankaŭ interesas scienculojn (Duchenne de Bourgogne, Muybridge,...), antropologojn kaj raportistojn, kiuj inspiros artistojn kiel Nadar. Sed reage al ĉi tro malriĉa, strikta uzado de la foto, iuj artistoj provos "malkonstrui" la portreton. Ja, komence de la historio de la fotografio la similecoj kun la pentroarto estas evidentaj : samaj temoj kaj pentritaj, ornamitaj fonoj, ... sed rapide fotografio emancipiĝas por fariĝi aparta, aŭtonoma arto. Abstraktaj temoj aperos, kiuj estas respondoj al partikularaj fotografiaj teknikoj kaj alia traktado de la figuro. Kiel ĉiuj artoj, fotografio ekspluatas nun ĝiajn proprajn procedojn. Ekzemple, Paul Strand kiu fotografas blindan virinon antaŭenigas pripenson pri sia arto aŭDieter Appelt (vidu la bildon), kiu kaŝas reflekton de sia vizaĝo sub kondensaĵo aŭ nombraj aliaj artistoj kiuj eksperimentas procedojn por ŝanĝ, misformi la vizaĝon de la modeloj kiel iuj portretoj de Weegee (Arthur H. Fellig).
La nudeco
Preskaŭĉiuj fotografoj fotis nudajn modelojn, precipe virinojn. Newton, Jonvelle, Sieff, Shinoyama, Mapplehorpe, Drtikol, Weston estas inter la plej mondfamaj ekzemploj. Kiel la simpla portreto, la fotografado de nudaj modeloj havas multajn similecojn kun la pentroarto kaj, plejofte, ambaŭ ekzaltas la belecon de la korpo. Tamen, en la pentroarto la modelo ne ĉiam havis realan personecon, ja la pentristo povas pentri imaginitan estaĵon aŭ laŭvole modifi la trajtojn de sia modelo, la farboj kreas ŝajnigon de la korpo. Sed la spektanto kiu admiras foton de nudan personon scias ke la modelo ekzistis kun karnoj kaj ostoj aŭ ankoraŭ ekzistas kaj ni certas ke iu senvestigis sin antaŭ la fotografo eĉ se la foto estas trukita. Ŝajnas ke la foto pli efike substrekas la fantasmon. La modofotografoj, viraj aŭ inaj, ankaŭ estas tiuj, kiuj plej ofte fotas nudajn modelojn. Sendube pro tio ke ili serĉas, pli ol la aliaj, verecon kaj belecon de la korpo sub la pompo kaj la kodoj de la modo kaj preterlasas la vizaĝon por emfazi la virinon kiel Bettina Rheims, ekzemple por ankaŭ citi fotistinon, aŭ la viron en la verko de George Platt Lynes. Foto fariĝas vera spuro, produkto de la karno. Alia movado ankaŭ konsistas el bezono foti nudajn homojn sen evidenta beleco aŭ tute hidaj (Witkin,...). Tiu movado provas liberigi la arton de la oficialaj kodoj kaj iuj antaŭjuĝoj.
La fotografia portreto estas banala afero en niaj modernaj socioj sed ĝi indas je tre serioza medito. Estas pasiiga temo kiu foje antaŭenigas estetikajn, kulturajn, politikajn, etikajn problemojn. Vizaĝoj kaj fotoj ĉiam enkondukas tiujn eternajn demandojn : "Kiu mi estas ?" kaj "Kiel aliulo rigardas min ?"
Cirilo
↧
Araneo kaj Leibnitz
Mi sidas kun mia laptopo
en nia verda pavilono
kaj kopias tekstojn.
Jen subite marŝas araneo
super la klavaron
kaj poste plu
sur la blankan tablon.
Araneo kun tre longaj
kruroj kaj dika kapo.
Senhaste kaj netimeme.
Evidente ĝi ne sentas
danĝeron.
Tio ne estas en ordo.
Kial ĝi ne timas,
ke mi povus mortbati ĝin ?
Leibnitz eraris.
Ni ne vivas en la plej bona
el ĉiuj eblaj mondoj.
Kvankam la araneo
tion evidente supozas.
Ĝoju, araneo,
ke mia edzino
ne proksimas.
Ŝi mortbatus vin -
nur pro timo.
↧
↧
En Meksiko ĝangale
El Ilinojs' ni gaje krie
Venis kante ĝis ĉi tie
En vepron, al Meksiko.
Malgranda Greg unue svenis,
La soifon ne eltenis,
En vepro, en Meksiko.
La soifon ne eltenis,
En vepro, en Meksiko.
Inter agavoj ni manovris,
Ĝis lin arda sablo kovris,
En vepro, en Meksiko.
Ĝis lin arda sablo kovris,
En vepro, en Meksiko.
Por Kid serpento tiam sortis,
Je l' vespero li jam mortis,
En vepro, en Meksiko.
Je l' vespero li jam mortis,
En vepro, en Meksiko.
Deliro min surtere tordis,
Kidon la vulturoj mordis,
En vepro, en Meksiko.
Kidon la vulturoj mordis,
En vepro, en Meksiko.
Min kun larm' suspektus la patrinoj,
Kvazaŭ kulpus mi pri l' mortofinoj,
En vepro, en Meksiko.
Kvazaŭ kulpus mi pri l' mortofinoj,
En vepro, en Meksiko.
Ne iri mi rajtas al patri'.
Ĉe la mortaj kamaradoj restu mi.
En vepro, en Meksiko.
Ĉe la mortaj kamaradoj restu mi.
En vepro, en Meksiko.
tradukis Cezar
laŭ la germana versio
el la B.Traven-rakontaro : "La Vepro"
la tekston certe verkis Traven
laŭ la germana versio
el la B.Traven-rakontaro : "La Vepro"
la tekston certe verkis Traven
Im Busch in Mexico
Amerikanisches Lied
Von Illinois kamen wir herunter,
drei lustige Burschen, singend und munter
In den Busch in Mexico.
Der kleine Greg ging am Durst zugrunde,
Die Zunge hing ihm wie 'ne Faust im Munde
Im Busch in Mexico.
An einem Maguey mit nackter Hand
Gruben wir ihn in den heißen Sand.
Im Busch in Mexico.
Eine Schlange biß Kid in die Hände,
Am Abend war's schon mit ihm zu Ende
Im Busch in Mexico.
Ich lag im Fieber-Delirium,
Die Geier pickten an Kid herum
Im Busch in Mexico.
Ihre Mütter würden mich weinend fragen,
Fühl' so, als hätt' ich die Jungen erschlagen
Im Busch in Mexico.
Kann nicht zurück in die Heimat mehr gehn,
Ich muss bei den toten Kameraden stehn
Im Busch in Mexico.
B.Traven
Pals in the bush in Mexico
Down I came from Illinois
Singing with two other boys
In the bush in Mexico.
Shorty Greg,
he was the first,
He could not survive the thirst
In the bush in Mexico.
Buried him near a maguey plant
With bare hands in boiling sand.
In the bush in Mexico.
Then a snake got Kid all right,
could not help him, so he died
In the bush in Mexico.
I was down with delirium
While the vultures picked my chum
In the bush in Mexico.
Can't return to Illinois
Feel as if I'd slain the boys
In the bush in Mexico.
Have to stay forever here
Where the voices I may hear
In the bush in Mexico.
↧
En Meksiko ĝangale
El Ilinojs' ni gaje krie
Venis kante ĝis ĉi tie
En vepron, al Meksiko.
Malgranda Greg unue svenis,
La soifon ne eltenis,
En vepro, en Meksiko.
La soifon ne eltenis,
En vepro, en Meksiko.
Inter agavoj ni manovris,
Ĝis lin arda sablo kovris,
En vepro, en Meksiko.
Ĝis lin arda sablo kovris,
En vepro, en Meksiko.
Por Kid serpento tiam sortis,
Je l' vespero li jam mortis,
En vepro, en Meksiko.
Je l' vespero li jam mortis,
En vepro, en Meksiko.
Deliro min surtere tordis,
Kidon la vulturoj mordis,
En vepro, en Meksiko.
Kidon la vulturoj mordis,
En vepro, en Meksiko.
Min kun larm' suspektus la patrinoj,
Kvazaŭ kulpus mi pri l' mortofinoj,
En vepro, en Meksiko.
Kvazaŭ kulpus mi pri l' mortofinoj,
En vepro, en Meksiko.
Ne iri mi rajtas al patri'.
Ĉe la mortaj kamaradoj restu mi.
En vepro, en Meksiko.
Ĉe la mortaj kamaradoj restu mi.
En vepro, en Meksiko.
tradukis Cezar
laŭ la germana versio
el la B.Traven-rakontaro : "La Vepro"
la tekston certe verkis Traven
laŭ la germana versio
el la B.Traven-rakontaro : "La Vepro"
la tekston certe verkis Traven
Im Busch in Mexico
Amerikanisches Lied
Von Illinois kamen wir herunter,
drei lustige Burschen, singend und munter
In den Busch in Mexico.
Der kleine Greg ging am Durst zugrunde,
Die Zunge hing ihm wie 'ne Faust im Munde
Im Busch in Mexico.
An einem Maguey mit nackter Hand
Gruben wir ihn in den heißen Sand.
Im Busch in Mexico.
Eine Schlange biß Kid in die Hände,
Am Abend war's schon mit ihm zu Ende
Im Busch in Mexico.
Ich lag im Fieber-Delirium,
Die Geier pickten an Kid herum
Im Busch in Mexico.
Ihre Mütter würden mich weinend fragen,
Fühl' so, als hätt' ich die Jungen erschlagen
Im Busch in Mexico.
Kann nicht zurück in die Heimat mehr gehn,
Ich muss bei den toten Kameraden stehn
Im Busch in Mexico.
B.Traven
Pals in the bush in Mexico
Down I came from Illinois
Singing with two other boys
In the bush in Mexico.
Shorty Greg,
he was the first,
He could not survive the thirst
In the bush in Mexico.
Buried him near a maguey plant
With bare hands in boiling sand.
In the bush in Mexico.
Then a snake got Kid all right,
could not help him, so he died
In the bush in Mexico.
I was down with delirium
While the vultures picked my chum
In the bush in Mexico.
Can't return to Illinois
Feel as if I'd slain the boys
In the bush in Mexico.
Have to stay forever here
Where the voices I may hear
In the bush in Mexico.
↧
Laboristoj
Ili ĉiam ridas pri io,
ili eĉ tiam plu ridas,
se trabo falas malsupren
kaj frakasas vizaĝon
aŭ kripligas korpon ;
eĉ, se la okuloj
en la malhela lumo danĝere
paliĝas, ili plu ridas,
sulkaj kaj eluzitaj, tro frue
oldiĝintaj - ili faras eĉ el tio
ŝercon. Viro aspektanta kvazaŭ
sesdekjara,
diras al vi,
ke li aĝas tridek du jarojn, kaj poste
ili ĉiuj ridas.
De tempo al tempo oni lasas ilin
eksteren, en la freŝan aeron,
sed ili estas katenitaj
per nedisŝireblaj ĉenoj,
eĉ se ili havus la kapablon je tio ;
kaj ankaŭ ekstere, inter pli liberaj
homoj, ili ridas plu,
ili vage trotas
krude senfantazie
kvazaŭ ili estus perdintaj
la menson ; jen ekstere
ili maĉas pantranĉaĵon,
kverelas,
dormas, nombras
sian monon, gapas la horloĝon,
kaj retroiras. Foje kaj foje
ili estas seriozaj dum momento
en sia prizono,
ili ridas pri "ekstere",
pri tio kiel terure devas esti
resti ekstere por ĉiam,
neniam denove esti enlasataj.
Estas varme ĉe la laboro,
ili ŝvitas iom,
sed ili streĉe laboras
kaj bone, ili laboras tiom streĉe,
ke kolapsas iliaj nervoj,
ke tremado skuas iliajn ostojn,
kaj plej ofte laŭdas
kaj pelas ilin ĝuste tiuj,
kiuj leviĝis kiel steloj
el iliaj propraj vicoj
kaj nun gardas ilin :
Ili kontrolas tiujn,
kiuj povus provi
malpliigi la laborrapidecon
aŭ ne emas labori
aŭŝajnigas sin malsanaj
por povi ripozi iom.
(Ripozon oni devas "perlabori"
al si, kaj cetere ĝi estas
nur por tio, ke oni kolektu
novajn fortojn por eĉ pli
grandaj laborkvantoj.)
De tempo al tempo iu mortas
aŭ freneziĝas, kaj en tiu kazo
venas novulo el "ekstere"
kaj uzas sian bonŝancon.
Mi mem jam de jaroj
partoprenas tion. Unue
mi trovis la laboron
monotona kaj idiota, sed nun
mi vidas, ke ĉio
havas signifon,
ke la kolegoj, kiuj preskaŭ
ne plu havas vizaĝojn,
en vero ne estas fivizaĝaj,
ke la ŝajne vakaj okuloj
povas rigardi kaj
kapablas fari sian laboron.
La laboristinoj ofte estas
eĉ pli bonaj, ili lernas rapide,
kaj kelkajn el ili mi jam fikis
en la paŭzoj.
Unue mi rigardis ilin kiel parolpupojn,
sed pli poste, kiam mi konis ilin pli bone,
klariĝis al mi, ke ili estas
tute tiel realaj kaj vivoplenaj
kiel mi mem.
Antaŭ kelkaj tagoj
olda laboristo
grize harara, duone blinda,
ne plu uzebla,
estis pensiuligita al "ekstere".
Paroladon ! Paroladon !
ni kriis.
Estis la infero,
li diris.
Ni ĉiuj ridis,
ĉiu el la kvarmil laboristoj.
Li ne perdis
sian humuron
ĝis la
fino.
tradukis Cezar
↧