Deklaracio de Amsterdamo 1952
Ĉi tiu kongreso estas respondo al la vasta postulo je alternativo al la religioj kiuj pretendas baziĝi sur revelacio unuflanke, kaj totalismaj sistemoj aliflanke. La alternativo proponita kiel tria eliro el la nuna krizo de civilizacio estas humanismo, kiu ne estas nova sekto, sed la rezulto de longa tradicio, kiu inspiris multajn el la mondaj pensuloj kaj kreivaj artistoj kaj estigis la sciencon mem.
Etika humanismo kunigas ĉiujn, kiuj ne plu povas kredi la diversajn kredarojn kaj volas bazi sian konvinkon sur respekto al la homo kiel spirita kaj morala estaĵo. La bazoj de moderna, etika humanismo estas kiel sekvas :
Ĝi estas demokratia. Ĝi celas la plej plenan eblan evoluon de ĉiu homo. Ĝi diras, ke tio estas demando pri rajto. La demokratia principo povas esti aplikata al ĉiuj homaj rilatoj kaj ne estas limigita al metodoj de registaro.
Ĝi serĉas uzi sciencon kreive, ne detrue. Ĝi rekomendas tutmondan aplikon de scienca metodo al problemoj de homa bonfarto. Humanistoj kredas, ke la grandegaj problemoj kun kiuj la homaro estas alfrontata en ĉi tiu epoko de transiro povas esti solvitaj. La scienco donas la rimedojn sed la scienco mem ne proponas la celojn.
Humanismo estas etika. Ĝi asertas la dignon de la homo kaj la rajton de la individuo al la plej granda ebla evolulibereco kongrua kun la rajto de aliaj. Estas danĝero serĉante utiligi sciencan scion en kompleksa socio individua libereco povas esti minacata de la tre nepersona maŝino kiu estis kreita por savi ĝin. Etika humanismo do malakceptas totalismajn provojn perfektigi la maŝinon por akiri tujajn gajnojn koste de homaj valoroj.
Ĝi insistas ke persona libereco estas celo kiu devas esti kombinita kun socia respondeco por ke ĝi ne estu oferita al la plibonigo de materialaj kondiĉoj. Sen intelekta libereco, fundamenta esploro, de kiu la progreso devas longtempe dependi, ne estus ebla. Humanismo kuraĝas konstrui mondon sur la libera persono respondeca al socio. Nome de individua libereco humanismo estas maldogma, trudante neniun kredon al siaj adeptoj. Ĝi estas tiel engaĝita al edukado libera de endoktrinigo.
Ĝi estas vivmaniero, celanta la maksimuman eblan plenumon, per la kultivado de etika kaj krea vivado. Ĝi povas esti vivmaniero por ĉiuj ĉie, se la individuo kapablas je la respondoj postulataj de la ŝanĝiĝanta socia ordo. La ĉefa tasko de homaranismo hodiaŭ estas konsciigi homojn en la plej simplaj terminoj pri tio, kion ĝi povas signifi por ili kaj al kio ĝi devigas ilin. Uzante en ĉi tiu kunteksto kaj por celoj de paco la novan potencon, kiun la scienco donis al ni, humanistoj fidas, ke la nuna krizo povas esti venkita. Liberigitaj de timo la energioj de la homo estos disponeblaj por memrealiĝo al kiu estas neeble antaŭvidi la limon.
Etika humanismo estas do kredo, kiu respondas al la defio de niaj tempoj. Ni vokas ĉiujn homojn, kiuj kunhavas ĉi tiun konvinkon, asocii sin kun ni en ĉi tiu afero.
IHEU-kongreso 1952
Sugestita akademia referenco
"Amsterdama Deklaracio 1952", Humanists International, Monda Humanisma Kongreso, Amsterdamo, Nederlando, 1952
![]()
- Sennaciulo aŭg/septembro 1952
![]()
- Sennaciulo aŭg/septembro 1952
IHEU 2022
Humanismaj kredoj kaj valoroj estas same malnovaj kiel civilizo kaj havas historion en la plej multaj socioj ĉirkaŭ la mondo. Moderna humanismo estas la kulmino de tiuj longaj tradicioj de rezonado pri signifo kaj etiko, la fonto de inspiro por multaj el la grandaj pensuloj, artistoj kaj humanitaristoj de la mondo, kaj estas interplektita kun la pliiĝo de moderna scienco. Kiel tutmonda humanisma movado, ni serĉas konsciigi ĉiujn homojn pri ĉi tiuj esencaj de la humanisma mondkoncepto :
1. Humanistoj strebas esti etikaj
Ni akceptas, ke moralo estas eneca al la homa kondiĉo, bazita sur la kapablo de vivaĵoj suferi kaj prosperi, instigitaj de la avantaĝoj de helpi kaj ne damaĝi, ebligita de racio kaj kompato, kaj bezonantaj neniun fonton ekster la homaro.
Ni asertas la valoron kaj dignon de la individuo kaj la rajton de ĉiu homo al la plej granda ebla libereco kaj plej plena ebla evoluo kongrua kun la rajtoj de aliaj. Por ĉi tiuj celoj ni subtenas pacon, demokration, la jurŝtato kaj universalajn jurajn homajn rajtojn.
Ni malakceptas ĉiujn formojn de rasismo kaj antaŭjuĝo kaj la maljustojn, kiuj estiĝas de ili. Ni serĉas anstataŭe antaŭenigi la floradon kaj kunulecon de la homaro en sia tuta diverseco kaj individueco.
Ni opinias, ke persona libereco devas esti kombinita kun respondeco al socio. Libera homo havas devojn al aliaj, kaj ni sentas devon pri zorgo al la tuta homaro, inkluzive de estontaj generacioj, kaj preter tio al ĉiuj sentemaj estaĵoj.
Ni rekonas, ke ni estas parto de la naturo kaj akceptas nian respondecon pri la efiko, kiun ni havas sur la resto de la natura mondo.
2. Humanistoj strebas esti raciaj
Ni estas konvinkitaj, ke la solvoj de la mondaj problemoj kuŝas en homa racio, kaj ago. Ni rekomendas la aplikon de scienco kaj libera esploro al tiuj problemoj, memorante ke dum scienco provizas la rimedojn, homaj valoroj devas difini la celojn. Ni serĉas uzi sciencon kaj teknologion por plibonigi la homan bonfarton, kaj neniam kruele aŭ detrue.
3. Humanistoj strebas al plenumo en siaj vivoj
Ni taksas ĉiujn fontojn de individua ĝojo kaj plenumado, kiuj damaĝas neniun alian, kaj ni kredas, ke persona evoluo per kultivado de krea kaj etika vivado estas dumviva entrepreno.
Ni do trezoras artan kreivon kaj fantazion kaj rekonas la transforman potencon de literaturo, muziko, kaj la vidaj kaj prezentartoj. Ni amas la belecon de la natura mondo kaj ĝian eblon alporti miron, respekton kaj trankvilon. Ni aprezas individuan kaj komunuman penon en fizika agado, kaj la amplekson ĝi ofertas por kamaradeco kaj atingo. Ni estimas la serĉadon de scio, kaj la humilecon, saĝon kaj komprenon, kiujn ĝi donas.
4. Humanismo renkontas la ĝeneraligitan postulon je fonto de signifo kaj celo por stari kiel alternativo al dogma religio, aŭtoritatema naciismo, triba sektismo kaj egoisma nihilismo.
Kvankam ni kredas, ke engaĝiĝo al homa bonfarto estas senjara, niaj apartaj opinioj ne baziĝas sur revelacioj fiksitaj por ĉiam. Humanistoj rekonas, ke neniu estas senerara aŭĉioscia, kaj ke scio pri la mondo kaj pri la homaro povas esti gajnita nur per daŭra procezo de observado, lernado kaj repripensado.
Pro ĉi tiuj kialoj, ni serĉas nek eviti ekzamenadon nek trudi nian vidon al la tuta homaro. Male, ni estas engaĝitaj al la senlima esprimo kaj interŝanĝo de ideoj, kaj serĉas kunlabori kun homoj de malsamaj kredoj kiuj kunhavas niajn valorojn, ĉio por la kaŭzo de konstruado de pli bona mondo.
Ni estas certaj, ke la homaro havas la eblon solvi la problemojn, kiuj alfrontas nin, per libera esploro, scienco, simpatio kaj imago por la antaŭenigo de paco kaj homa florado.
Ni vokas ĉiujn, kiuj kunhavas ĉi tiujn konvinkojn, aliĝi al ni en ĉi tiu inspira klopodo.