Kanado estas du-nacia lando. Gi estis unue koloniita de Francio, ekde 1605, kaj estis okupata de Britio ekde 1763, dum la t.n. "sep-jara milito". Tial logas en gi du cefaj popoloj, Francoj kaj Angloj. Ili havis malsamajn lingvojn, kaj ankau malsamajn religiojn : la Francoj estis cefe katolikoj, dum la Angloj estis cefe protestantoj.
La nuna Kanado estis fondita en 1867, kiam unuigis kvar tiamaj kolonioj : Supra Kanado (la nuna Ontario), Malsupra Kanado (la nuna Kebeko), Nova Brunsviko kaj Nova Skotlando. Kebeko estis cefe katolika, dum la aliaj kolonioj estis cefe protestantaj. Unu el la kondicoj de unuigo estis, ke Kebeko volis defendi la rajtojn — precipe lernejajn — de katolikoj en la aliaj provincoj, dum la aliaj provincoj volis defendi la rajtojn de protestantoj en Kebeko.
Tiel ekestis komplika situacio, kiu varias lau la provincoj. Mi parolos nur pri mia propra provinco, Ontario, kiu estas la provinco kun plej da homoj kaj kie trovigas la plej granda urbo, Toronto, kaj ankau la federacia cefurbo, Otavo, kie mi logas.
En Ontario, la kompromiso funkciis tiel, ke la kanada konstitucio preskribas ke ekzistu du lernejaj sistemoj, ambau stataj. Unu sistemo estas nomita "publika", sed gi cefe estas protestanta, lau la teorio. La alia sistemo estas katolika. En la tuta provinco ekzistas kaj "publikaj" kaj "katolikaj" lernejoj, kaj gepatroj rajtas decidi al kiu lernejo iru iliaj infanoj. Ambau sistemoj estas entute pagataj de la stato.
Antaue oni komprenis ke la publika sistemo estas fakte iom protestanta, kaj oni akceptis ke tie oni diros kristanajn pregojn, ke lernado de la kristana religio estos deviga, kaj tiel plu. Tio sangigis dum la lastaj jaroj, kaj la publika sistemo nun estas religie tute neutrala. La katolika sistemo, male, daure restas tute katolika, kun instruado de la katolika religio, kun katolikaj religiaj ceremonioj, kaj tiel plu.
Konsekvenco de tiu situacio estas, ke katolikoj havas privilegiojn kompare kun membroj de aliaj religioj, kies lernejoj ne estas pagataj de la stato. Tio estas evidente diskriminacia, kiel UNO, jam decidis. Tamen, por sangi tiun situacion, necesus sangi la kanadan konstitucion, kaj tio estas apenau ebla.