Albert Einstein kontraŭ antaujuĝoj kaj penskutimoj
Citaĵoj kaj prozpoemeca teksto
Ni pensas, ke la scienco servas al la homaro plej bone, se ĝi detenas sin de ĉiu influo per iuj dogmoj kaj rezervas al si la rajton pridubi ĉiujn tezojn inklude de la propraj. (El lia deklaro en la 3-a Pugwash-konferenco en Kitzbühel en 1958)
Wir glauben, dass die Wissenschaft der Menschheit am besten dient, wenn sie sich von aller Beeinflussung durch irgendwelche Dogmen freihält und sich das Recht vorbehält, alle Thesen einschließlich ihrer eigenen anzuzweifeln. (Aus seiner Deklaration der 3. Pugwash-Konferenz in Kitzbühel 1958)
***
Ĉiam mi rifuzas rigardi ion kiel veron pro tio, ĉar ekspertoj instruas ĝin, aŭ ankaŭ tial, ĉar ĉiuj ĝin akceptas. Ĉiun ekkonon mi devas mem perlabori. Ĉion mi devas denove pripensi, ekde la bazo, sen antaŭjuĝoj. (el : (Wartenweiler : A. Einstein – La moderna mondkoncepto kaj la konscienco)
Immer weigere ich mich, irgendetwas deswegen für wahr zu halten, weil Sachveständige es lehren, oder auch, weil alle es annehmen. Jede Erkenntnis muss ich mir selbst erarbeiten. Alles muss ich neu durchdenken, von Grund auf, ohne Vorurteile. (Aus : Wartenweiler : A. Einstein – Das moderne Weltbild und das Gewissen)
***
La kredo pri ekstera mondo sendependa de perceptanta subjekto estas la bazo de ĉiu naturscienco. (el : Mia mondkoncepto)
Der Glaube an ein vom wahrnehmenden Subjekt unabhängige Außenwelt liegt aller Naturwissenschaft zugrunde. (Aus : Mein Weltbild)
***
La naturscienco esploras rilatojn, kiuj ekzistas sendepende de la esploristo. Tio validas ankaŭ, se la homo estas mem la objekto. Sed la objekto de sciencaj frazoj povas esti ankaŭ nocioj, kiujn ni mem kreis, kiel en la matematiko. (el : El miaj malfruaj jaroj)
Die Naturwissenschaft forscht nach Beziehungen, die unabhängig vom Forscher bestehen. Das gilt auch, wenn der Mensch selbst das Objekt ist. Objekt wissenschaftlicher Sätze können aber auch Begriffe sein, die wir selbst geschaffen haben, wie in der Mathematik. (Aus : Aus meinen späten Jahren)
***
La limigo de sciencaj ekkonoj je malgranda grupo de homoj malfortigas la filozofian spiriton de popolo kaj kondukas al ties mensa malriĉiĝo. (El:Wagner : Kion Einstein efektive diris)
Die Beschränkung der wissenschaftlichen Erkenntnisse auf eine kleine Gruppe von Menschen schwächt den philosophischen Geist eines Volkes und führt zu dessen geistiger Verarmung. (Aus : Wagner, Was Einstein wirklich sagte)
***
Dion, kiu rekompencas kaj punas la objektojn de sia kreado, kiu entute havas volon, laŭ la maniero kiel ni travivas ĝin je ni mem, mi ne povas imagi. Ankaŭ individuon, kiu transvivas sian korpan morton, mi ne emas kaj ne povas imagi al mi ; malfortaj animoj pro timo aŭ ridinda egoismo nutru tiajn pensojn. (El : Kiel mi vidas la mondon)
Einen Gott, der die Objekte seines Schaffens belohnt und bestraft, der überhaupt einen Willen hat, nach Art desjenigen, den wir an uns selbst erleben, kann ich mir nicht einbilden. Auch ein Individuum, das seinen körperlichen Tod überdauert, mag und kann ich mir nicht denken ; mögen schwache Seelen aus Angt oder lächerlichem Egoismus soche Gedanken nähren. (Aus : Wie ich die Welt sehe)
***
„Subtila Dio estas, sed ne malica. (El : Vivo kaj verko de geniulo el nia tempo)
God is subtle but He is not malicous. (Aus : Leben und Werk eines Genies unserer Zeit
***
Estas jam sukceso, se oni povas devigi la naturon, ke ĝi eligu la langon al oni. (El : Seelig, C : Hela tempo – morna tempo. In memoriam Albert Einstein)
Es ist schon ein Erfolg, wenn man die Natur dazu zwingen kann, einem die Zunge herauszustrecken. (Aus : Seelig, C : Helle Zeit – dunkle Zeit. In memoriam Albert Einstein)
***
Tio certe estis ridindaj homoj, kiuj enmondigis la kredon pri individua pluvivado post la morto. (El Einstein A. Kaj M. Besso Korespondado 1903-1955)
Das müssen doch lächerliche Leute gewesen sein, die den Glauben an ein individuelles Fortleben nach dem Tode aufgebracht haben. (Aus Einstein A. Kaj M. Besso Correspondance 1903-1955)
***
Dio ne ĵetkubas.“
Gott würfelt nicht.
***
Iam, pridemandate pri la diferenco inter Dio kaj Satano, Einstein diris, ke ili distingiĝas nur rilate la antaŭsignon.
Einmal - nach dem Unterschied zwischen Gott und dem Teufel befragt -antwortete er, dass sie sich nur bezüglich des Vorzeichens unterscheiden.
***
Per nura logika pensado ni ne povas akiri scion pri la spertomondo ; ĉiu scio pri la realo eliras de la sperto kaj kondukas tien. (El : Mia mondkoncepto)
Durch bloßes logisches Denken vermögen wir keinerlei Wissen über die Erfahrungswelt zu erlangen ; alles Wissen über die Wirklichkeit geht von der Erfahrung aus und mündet in ihr. (Aus : Mein Weltbild)
***
Mi mem ne timeme evitis, malferme elparoli miajn konvinkojn ĉe ĉiu okazo, kiu prezentis sin al mi, ĉar mi rigardas tion mia devo. Sed la unuopa voĉo malaperas en la kriado de la amaso - estis ĉiam tiel. (Nathan, Norden : Einstein on peace)
Ich selber habe mich nicht gescheut, meine Überzeugung bei jeder sich darbietenden Gelegenheit offen auszusprechen, wie ich es für meine Pflicht halte. Aber die einzelne Stimme vrerschwindet in dem Gebrüll der Menge – es ist immer so gewesen. (Nathan, Norden : Einstein on peace)
***
„Ne de personoj unuavice dependas io, sed de la verkoj en la servo al la komuno.“(El : Nathan, Norden : Einstein on peace)
Nicht auf Personen kommt es an, sondern auf Werke im Dienste der Gemeinschaft. (Aus : Nathan, Norden : Einstein on peace)
***
Nur la vivo en la servo de aliaj estas vivinda vivo. (El Seelig : Albert Einstein – vivo kaj verko de geniulo de nia tempo )
Nur das Leben im Dienste anderer ist ein lebenswertes Leben. (El Seelig : Albert Einstein – Leben und Werk eines Genies unserer Zeit)
***
Kiu perceptas sian propran vivon kaj tiun de la aliaj kiel sensenca, estas ne nur malfeliĉa, sed ankaŭ apenaŭ vivkapabla. (El : A. Einstein : Mia mondkoncepto)
Wer sein eigenes Leben und das seiner Mitmenschen als sinnlos empfindet, der ist nicht nur unglücklich, sondern auch kaum lebensfähig. (Aus : A. Einstein : Mein Weltbild)
***
La sociajn klasdiferencojn mi ne trovas rajtigita kaj finfine ili baziĝas je perforto. (El : A. Einstein : Mia mondkoncepto)
Die sozialen Klassenunterschiede empfinde ich nicht als gerechtfertigt und letzten Endes als auf Gewalt beruhend.(Aus : A. Einstein : Mein Weltbild)
***
Mi ne bezonas emfazi, kiom mi estimas kaj ŝatas ĉiun strebon al vero kaj scio. Sed mi ne pensas, ke la manko je moralaj kaj etikaj valoroj povas esti kompensata per nuraj intelektaj penoj. (Aus : Nathan, Norden : Einstein on peace)
Ich brauche nicht zu betonen, wie sehr ich alles Streben nach Wahrheit und Wissen achte und schätze. Aber ich glaube nicht, dass der Mangel an moralischen und ethischen Werten durch rein intelektuelle Bemühungen aufgehoben werden kann. (Aus : Nathan, Norden : Einstein on peace)
***
Mia politika idealo estas la demokrata. Ĉiu kiel persono estu respektata kaj neniu diigata. (New York Times)
Mein politisches Ideal ist das demokratische. Jeder soll als Person respektiert und keiner vergöttert werden. (New York Times)
***
Superstiĉo kaj pastroregado estas gravaj malbonaĵoj. (El : Nathan, Norden : Einstein on peace)
Aberglaube und Priesterherrschaft sind schwere Übel. (Aus : Nathan, Norden : Einstein on peace)
***
Unu aferon mi lernis en mia longa vivo : ke nia tuta scienco, konsiderata rilate la realon, estas primitiva kaj infaneca – kaj tamen ĝi estas la plej valora, kion ni havas. ( El : Hoffmann, Dukas : Albert Einstein – Creator and Rebel
One thing I have learned in a long life : that all our science, measured against reality, is primitve and childlike – and yet it is the most precious we have. ( Hoffmann, Dukas : Albert Einstein – Creator and Rebel
***
Estas apenaŭ kredeble, kiom malmulte la homoj lernas eĉ el la plej duraj spertoj. (A.Einstein : Briefe an Maurice Solovin)
Es ist kaum zu glauben, wie wenig die Menschen selbst aus den härtesten Erfahrungen lernen. (A.Einstein : Briefe an Maurice Solovin)
***
La homoj flatas al mi, tiom longe, kiom mi ne estas maloportuna al ili. Sed se mi provas servi al celoj, kiuj estas maloportunaj al ili, jen ili tuj transiras al insultoj kaj kalumnioj, por defendi siajn interesojn. Kaj la nepartoprenantoj plej ofte klinas sin malkuraĝe. (El : A. Einstein : Mia mondkoncepto)
Die Menschen schmeicheln mir, solange ich ihnen nicht unbequem bin. Versuche ich aber Zielen zu dienen, die ihnen unbequem sind, so gehen sie sofort zur Beschimpfung und Verleumdung über, um ihre Interessen zu verteidigen. Und die Unbeteiligten ducken sich meist in Feigheit. (Aus : A. Einstein : Mein Weltbild)
****
Grandaj pensuloj ĉiam trovis akran kontraŭecon fare de la mezkapablaj. Tiuj lastaj ne povas kompreni, se homo ne nepenseme submetiĝas al hereditaj antaŭjuĝoj, sed honeste kaj kuraĝe uzas sian inteligenton kaj plenumas la devon elparoli bone kompreneble la rezultojn de sia pensado. (El : Nathan, Norden : Einstein on peace)
Große Geister haben stets heftige Gegnerschaft in den Mittelmäßigen gefunden. Diese letzteren können es nicht verstehen, wenn ein Mensch sich nicht gedanklos ererbten Vorurteilen unterwirft, sondern ehrlich und mutig seine Intelligenz gebraucht und die Pflicht erfüllt, die Ergebnisse seines Denkens in klarer Form auszusprechen. (Aus : Nathan, Norden : Einstein on peace)
Tradukis Donjo & Cez
el : Horst Melcher : Albert Einstein wider Vorurteile und Denkgewohnheiten, Akademie Verlag Berlin, 1979
Albert Einstein
Marŝi envice
Se iu kun plezuro
povas marŝi envice
kiel membro laŭ muziko,
tiukaze mi jam malestimas lin ;
li ricevis sian grandan cerbon
nur pro eraro, ĉar por li
jam tute sufiĉus la spina medolo.
trad. Cezar
Rimarko : La vortoj estas de Einstein, sed la titolo kaj la aranĝo de mi, Cez.
Albert Einstein
In Reih und Glied
Wenn einer mit Vergnügen
in Reih und Glied zu einer Musik
marschieren kann,
dann verachte ich ihn schon ;
er hat sein großes Gehirn
nur aus Irrtum bekommen,
da für ihn das Rückenmark
schon völlig genügen würde.
PS :
La influo de B.Traven estas bone ekkonebla, ĉu ? Vi ne kredas al mi, ĉu ?
Nu, jen legu tion :
In 1939, a reporter asked Albert Einstein what one book he would want if marooned on a desert island, and Einstein replied that which book would not matter, so long as it was written by B. Traven.
En la jaro 1939 reportero demandis Einstein, kiun libron li prenus kun si, se li devus vivi sola sur insulo, kaj Einstein respondis, ke estus egale al li, kiu libro estus, se estus nur libro de B.Traven.
PSS :
La simileco de la pensmanieroj de Einstein kaj Traven pri milito, individueco kaj socia justeco ks. estas ofte perpleksige similaj. Ili certe influis sin reciproke, ĉar jam la juna Marut en sia „Brikofaristo“ en la teoria skribo "Markurve" (Mar-kurbiĝo) asertis, ke li trovis la relativecteorion en certa senco jam antaŭ Einstein, jen vivofazo de Ret Marut (Traven), en kiu li okupiĝis tre pri matematiko kaj kosmaj teorioj. Do, Einstein por Traven estis jam tre frue grava kaj interesa. Jam en tempo, kiam Einstein ankoraŭ estis relative nekonata. Ŝajne absurdaj atakoj kontraŭ la matematiko de Traven, kiuj montras sin en ĉiuj liaj verkoj, estas ankaŭ influataj de la nekonvencia pensado de Einstein. (cez)